Rất không ít người đều hiểu được Lê Lai vẫn đổi áo liều mình cứu vãn chúa, góp Lê Lợi thoát ra khỏi vòng vây của quân Minh trong những năm đầu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Tiếp nối Lê Lai bị giết mổ còn Lê Lợi giữ lời hứa so với ông. Tuy nhiên một số nhà phân tích lại không chấp nhận với quan điểm này, trích dẫn một quãng trong Đại Việt sử ký kết toàn thư, cho rằng Lê Lợi đã sai khiến giết Lê Lai vào năm 1427 vì chưng “cậy công nói năng khinh mạn”. Dưới đây, công ty chúng tôi xin trích lược lại một số trong những tranh luận về sự việc này trên tập san Chim Việt Cành Nam với trang Nghiên cứu lịch sử dân tộc để độc giả cùng tham khảo. Bạn đang xem: Liệu lê lợi có giết lê lai?
Điểm lại biên chép về Lê Lai qua các tư liệu kế hoạch sử
Năm 1418, tại khu đất Lam Sơn, Lê Lợi cùng 18 tín đồ bạn tận tâm khởi nghĩa chống quân Minh. Năm sau, nghĩa quân bị quân Minh vây sinh hoạt núi Chí Linh.Quan nhà Minh biết rằng Chí Linh là chỗ Bình Định vương vãi (Lê Lợi) lui tới, bèn đem binh mang lại vây đánh. Vương bị vây nguy cung cấp lắm, new hỏi các tướng rằng : có ai làm cho được như người Kỷ Tín cách nay đã lâu chịu chết vậy cho vua Hán Cao không ? Bấy giờ bao gồm ông Lê Lai liều mình bởi vì nước, xin mặc thay áo ngự bào, cưỡi voi ra trận hành động với giặc. Quân Minh tưởng là Bình Định vương thật, xúm nhau lại vây đánh, bắt được thịt đi rồi rút quân về Tây Đô.Vương nhờ tất cả ông Lê Lai chịu bỏ mình cứu vớt chúa, new thoát được nạn lớn…(Trần Trọng Kim :Việt nam giới sử lược, Nxb Miền nam, Hoa kỳ, tập I, tr.219).Trong sách kế hoạch triều hiến chương loại chí, phần Nhân đồ chí, Phan Huy Chú (Nxb Sử học, Hà Nội, 1960, tr.266) nói tên một trong những công thần nhà Lê:Công thần đầu bên Lê nguyên số là 93 người, cần thiết chép không còn được (…) Họ đều là bậc nhân kiệt giúp vua, gặp gỡ hội phong vân trổ không còn trí dũng, hồ hết là tất cả công đầu mở nước cả (…). Còn như Lê Thạch làm tiên phong thường thắng, Lê Lai vì nước vứt mình, Lê Triện, Lê Lễ bày mưu kỳ lạ phá giặc, phần nhiều là tướng mạo tài giỏi, bao gồm tiếng 1 thời tiếc rằng bị tiêu diệt vì vấn đề nước, công nghiệp không trọn (…).Phan Huy Chú ghi thêm về Lê Lai:Ông bạn thôn Dựng Tú, thị trấn Lương Giang (Thanh Hóa): Lúc new khởi binh, bị tướng mạo Minh vây ngặt, vua hỏi những tướng, bàn coiXem thêm: Lịch Sử Địa Phương Hà Nội - Lịch Sử Địa Danh Thăng Long
Còn một bạn sống sót, đó chính là Lê Lai, bị quân Minh bắt sống.Sách Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên (Nxb khoa học xã hội, Hà Nội, 1967, tập 3, tr.5-78) không chép chuyện “Lê Lai liều mình cứu vớt chúa”.Sách Lam tô thực lục của nguyễn trãi (Nguyễn Trãi toàn tập, Nxb công nghệ xã hội, Hà Nội, 1976) được thiết yếu Lê Lợi đề tựa, đề cập rằng (tr.50):Bấy giờ quân ta mới thắng nhỏ, mà nuốm giặc lại đang lớn mạnh, vua tức tốc vời các tướng lại nói rằng:– Ai rất có thể mặc áo hoàng bào rứa ta lấy 500 quân và 2 thớt voi đi đánh thành Tây Đô, thấy giặc ra tiến công thì từ xưng “ta là chúa Lam Sơn”, khiến cho gặc bắt được, cho ta hoàn toàn có thể ẩn náu nghỉ ngơi binh, thu nhặt binh sĩ mưu cử sự trong tương lai ?”Các tướng mạo đều không dám nhận lời. Chỉ gồm Lê Lai nói:– Thần nguyện đổi rước áo bào. Ngày sau bệ hạ thành đế nghiệp, dành được thiên hạ, nhớ mang đến công thần nhưng cho con cháu muôn đời của thần được chịu ơn nước. Đó là điều thần muốn ước.Vua vái trời nhưng mà khấn:– Lê Lai tất cả công thay đổi áo, sau đây trẫm cùng bé cháu trẫm và những tướng tá công thần cùng bé cháu họ, còn nếu như không nhớ mang lại công ấy, thì xin năng lượng điện cỏ này biến thành rừng núi, ấn báu hóa ra viên đồng, gươm thần hóa ra dao thường.Vua khấn xong, Lê Lai liền đem quân đến cổng trại giặc khiêu chiến. Giặc cậy binh mạnh khỏe xông ra đánh, Lê Lai cưỡi ngựa chiến phi vào trận giặc, nói rằng:– Ta là chúa Lam Sơn đây !Giặc tức thời vây và bắt trói đem vào trong thành xử bằng cực hình khác hẳn các hình phạt hay dùng.