* vào sớ văn, gia phả, bi ký... Thường có những các từ ghi thời gian theo chữ Hán, lấy một ví dụ như: “Canh Tý niên, quế nguyệt trung hoán”. Trong số ấy có một số từ ko thông dụng. Xin quý báo giải thích giùm. (Nguyenhonghanh
...)

*

- vào câu trích dẫn sống trên, “Canh Tý niên” là dễ hiểu, tức là năm Canh Tý. Tuy nhiên, “quế nguyệt” với “trung hoán” là gần như chữ dùng không phổ biến, không phải ai ai cũng biết.

Bạn đang xem: Hạnh nguyệt là tháng mấy

Quế nguyệt (桂月) là giải pháp gọi không giống chỉ mon tám âm lịch.

Trung hoán (中浣) còn được gọi là trung tuần, chỉ quãng thời gian từ 11 đến đôi mươi âm lịch hằng tháng. Tín đồ xưa chia mỗi mon ra làm 3 tuần (không đề xuất tuần lễ trong dương lịch), gồm: thượng tuần (từ mồng 1 đến 10) call là thượng hoán; trung tuần (từ 11 cho 20) call là trung hoán; hạ tuần (từ 21 cho 30) hotline là hạ hoán.

“Canh Tý niên, quế nguyệt trung hoán” nghĩa là: trung tuần tháng Tám năm Canh Tý.

Trong âm lịch, mỗi tháng có không ít cách gọi.

Tháng Giêng: chính nguyệt; táo tợn xuân; Sơ xuân; Khai tuế; Phương tuế; Đoan nguyệt; Chinh nguyệt.

Tháng hai: Trọng xuân; Hạnh nguyệt; Lệ nguyệt; Hoa triêu; Trung xuân; Hoa nguyệt; Lịnh nguyệt.

Tháng ba: Quý xuân; tuyển mộ xuân; Đào nguyệt; Tàm nguyệt; Đào lãng; Mạt xuân; Vãn xuân.

Tháng tư: dũng mạnh hạ; Hòe nguyệt; Mạch nguyệt; Mạch thu; Thanh hòa nguyệt; Mai nguyệt; Chu minh.

Tháng năm: Trọng hạ; Lựu nguyệt; nhân tình nguyệt; Trung hạ; Thiên trung.

Tháng sáu: Quý hạ; mộ hạ; Hà nguyệt; test nguyệt; Nhục thử; Ưu nguyệt.

Tháng bảy: dũng mạnh thu; Qua nguyệt; Lương nguyệt; Lan nguyệt; Lan thu; Thủ thu; Xảo nguyệt.

Tháng tám: Trọng thu; Trung thu; Quế nguyệt; Sảng nguyệt; Quế thu.

Tháng chín: Quý thu; chiêu mộ thu; Cúc nguyệt; Vịnh nguyệt; Cúc thu; Huyền nguyệt; thiếu nữ nguyệt.

Tháng mười: dũng mạnh đông; Sơ đông; Lương nguyệt; Khai đông; mèo nguyệt; Thượng đông:

Tháng mười một: Trọng đông; vui mừng nguyệt; Trung đông; Tuyết nguyệt; Hàn nguyệt; Long tiềm nguyệt.

Tháng chạp: Quý đông; Tàn đông; Lạp nguyệt; Băng nguyệt; mộ đông

Để phân chia thời gian mỗi mon trong một mùa, bạn xưa dùng những từ dạn dĩ (đầu tháng), Trọng (giữa tháng) cùng Quý (cuối tháng). Ví dụ: mạnh khỏe xuân tức là đầu xuân; Trọng hạ là giữa mùa hạ; Quý đông là cuối đông. Nhiều người dân đặt tên cho con cũng vận dụng theo bí quyết gọi này. Ví dụ: Nguyễn mạnh khỏe Tường (người nhỏ đầu tên Tường, bọn họ Nguyễn)...

Về các mùa, mùa xuân chia làm: Sơ xuân; Tảo xuân; Dương xuân; Phương xuân; chiêu tập xuân. Mùa hạ chia làm: Sơ hạ; Trung hạ; Hạ mộ; Cửu hạ; Thịnh hạ. Mùa thu chia làm: Sơ thu; Kim thu; Tam thu; mộ thu; Trung thu. Ngày đông chia làm: Sơ đông; Hàn đông; Cửu đông; mộ đông; Trung đông.

Xem thêm: Thông tin về wanna one thay đổi thế, chương trình thực tế của wanna one, tổng hợp các

Một số ngày đặc trưng trong năm cũng được gọi theo phong cách riêng. Mồng một tháng Giêng: Nguyên đán; Đoan nhật. Mồng bảy mon Giêng: Nhân nhật. Rằm tháng Giêng: Thượng nguyên; Nguyên tiêu nhật. Rằm tháng bảy: Trung nguyên (người khu vực miền nam gọi là Trung ngươn).

Rằm tháng mười: Hạ nguyên. Mồng cha tháng ba: Trùng tam. Mồng tám mon tư: Dục phí. Mồng năm tháng năm: Đoan ngọ; Trùng dương; Đoan dương. Mồng bảy mon bảy: Thất tịch. Rằm tháng tám: Trung thu.

Mồng chín tháng chín: Trùng cửu; Trùng dương. Mồng tám tháng chạp: Lạp bát. Tía mươi tháng Chạp: Trừ tịch. Mồng một hằng tháng: Sóc nhật; rằm hằng tháng: Vọng nhật; tía mươi hằng tháng: ân hận nhật.

Khác cùng với Dương lịch, việc gọi thương hiệu tháng Âm lịch chưa phải mấy người nào cũng rành cùng mỗi người lý giải một kiểu. Vì sao tháng cuối năm lại call là tháng Chạp và bạn ghi tháng “12”, người bảo đề nghị ghi “Mười Hai”?
*

1. Khái lược về thương hiệu từng tháng của Âm lịch:1.1. Âm định kỳ (H: 陰曆. A: The lunar calendar, P: Le calendrier lunaire) mà thực tế lịch đang cần sử dụng là Âm Dương định kỳ 陰陽曆, còn gọi là Hạ kế hoạch 夏曆, nông định kỳ (農曆 nónglì) còn gọi nó là "cựu lịch" 舊曆 sau thời điểm "tân lịch" 新曆, tức lịch Gregory được thực hiện là lịch thiết yếu thức. Âm định kỳ tính thời hạn dựa theo sự di chuyển của mặt trăng xung quanh trái khu đất còn Dương kế hoạch (H: 陽曆, A: The sun calendar, P: Le calendrier solaire) thì tính thời hạn dựa theo sự vận chuyển của trái đất quanh mặt trời. Nhưng mà giống Dương lịch, Âm lịch hiện tại cũng phân tách mỗi năm ra thành 12 tháng, ngày vào đầu tháng của âm định kỳ (Nguyệt cát月吉) là ngày Sóc (朔, không trăng); ngày thời điểm giữa tháng trăng tròn là ngày Vọng 望, ngày vào cuối tháng là Nguyệt tận月盡. Vào đó, tháng 30 ngày (đại tận 大盡) hotline là Nguyệt đại 月大 tốt tháng đủ, mon 29 ngày (tiểu tận 小盡) call là Nguyệt tiểu 月小 hay tháng thiếu.1.2. Âm lịch mà ta đang sử dụng có bắt đầu từ trung hoa mà theo truyền thuyết thần thoại là do Hoàng Đế (黃帝, 2698 t
Cn - 2599 t
Cn) sáng tạo ra và tất cả cơ sở bền vững và kiên cố từ năm 841 t
Cn. Nhưng kể từ đó đến nay đã từng nhiều lần biến hóa mốc định ngày, tháng thứ nhất tiên:- công ty Hạ (夏, 2205 - 1766 t
Cn) chọn tháng dần (tháng trước tiên hiện nay) làm cho tháng Giêng. Quẻ Thái 泰 (小 往 大 來, 吉, 亨: đái vãn đại lai, cát, khô nóng tức: là cái nhỏ đi, cái phệ lại, tốt, hanh hao thông) ở dần cung, khí hậu êm ấm trở lại, luôn thể cho việc nông, cần ngày đầu năm mới Nguyên Đán vừa là ngày lễ mừng ngày xuân trở lại, vừa là ngày lễ ban đầu năm mới. Đây là lịch kiến Dần.- đơn vị Thương (商, 1766 - 1122 t
Cn), chọn tháng Sửu (tháng thiết bị 12) làm tháng Giêng. Quẻ Lâm 臨 (Nội quái quỷ là ☱ Đoài 兌 xuất xắc Đầm, nước ngoài quái là ☷ Khôn 坤 tuyệt Đất 地; 元亨, 利貞 - 至 于 八 月有凶: bự lên và tới, rất hanh thông, bao gồm đính thì lợi.) sinh sống Sửu, Sửu là trâu, trâu nằm trong Thổ là Đất, Đất hoàn toàn có thể ngăn nước, kháng rét đề xuất trong lễ Lập Xuân tín đồ ta có tác dụng trâu bởi đất để tống không khí lạnh đi.- đơn vị Chu (周, Zhou, 1122 - 256 t
Cn) lựa chọn tháng Tý (tháng lắp thêm 11) làm cho tháng Giêng. Quẻ Phục 復 (Nội quái quỷ là ☳ Chấn 震 giỏi Sấm 雷, nước ngoài quái là ☷ Khôn 坤 Đất 地; tượng bên cạnh núi lại còn tồn tại núi nữa) nghỉ ngơi Tý cung, mon 11 thuộc tiết Đông chí, dương ban đầu sinh, phục hồi lại nguyên khí. Đấy là kế hoạch kiến Tý.- đơn vị Tần (秦, 221 t
Cn - 206 t
Cn) lựa chọn tháng Hợi (tháng sản phẩm 10) làm cho tháng Giêng. Theo ghê Dịch thì quẻ Khôn 坤 (Nội quái ác là ☷ Khôn 坤 Đất 地, Nội quỷ quái là ☷ Khôn 坤 Đất 地; Đất mẹ, nhu thuận, chế tạo ra và nâng đỡ muôn vật) làm việc Hợi cung (bởi Khôn cùng Đất, là đầu mối hầu như cuộc vươn lên là thiên) với tháng 10 thì khí dương đang hàm cất ở dưới. Đấy là kế hoạch kiến Hợi.- Đến đời Hán Vũ đế (漢禹帝, 144 t
Cn) trở về lấy tháng Giêng là Dần, định kỳ kiến dần dần và sử dụng từ thời đó đến thời nay không biến hóa nữa.1.3. có khá nhiều cách hotline tên tháng:- Hồi đó, cổ nhân ghi tên các tháng bằng văn bản Hán, tuyệt sang Việt ghi cả bằng chữ Nôm chứ chưa phải bằng những chữ số Ả Rập (1, 2, 3,… 12) xuất xắc số La Mã (I, II, III,… XII). Tên các tháng được call là: Một, Chạp, Giêng Hai, Ba, Tư, Năm, Sáu, Bẩy, Tám, Chín, Mười. Đây là phương pháp gọi theo kế hoạch kiến Tý trường đoản cú thời công ty Chu với tháng Tý là tháng đầu năm mới (tháng sản phẩm công nghệ 11 nay).- Ban đầu, mon Âm lịch ko kể theo số mà cần sử dụng tên ghép có hai chữ dựa trên khối hệ thống can đưa ra (10 thiên can 天干 với 12 địa bỏ ra 地支). Theo đó, chữ đầu là một trong 10 thiên can 天干 gồm: giáp 甲, Ất 乙, Bính 丙, Đinh 丁, Mậu 戊, Kỷ 己, Canh 庚, Tân 辛, Nhâm 壬, Quý 癸; chữ vật dụng hai là 1 trong những trong 12 địa bỏ ra 地支 là: Tý 子, Sửu 丑, dần 寅, Mão 卯, Thìn 辰, Tỵ 巳, Ngọ 午, hương thơm 未, Thân 申, Dậu 酉, Tuất 戌, Hợi 亥. Mỗi Địa chi được gán cho 1 trong 12 nhỏ vật tương xứng với các chi 干 支 紀 月 法 . Trong các số đó có 6 thuộc dương, 6 trực thuộc âm theo phương tiện "tiêu trưởng": âm tiêu thì dương trưởng, âm trưởng thì dương tiêu... Ban đầu từ can gần kề và chi Tý tạo thành Giáp Tý, tiếp nối đến can Ất và chi Sửu tạo ra Ất Sửu cùng cứ như vậy cho tới hết (Bính,..., Quý) cùng (Dần,...., Hợi).Theo đó, định kỳ kiến Dần: mon Giêng là Dần, tháng nhị là Mão… tiếp theo sau thứ từ bỏ của 12 Địa chi đến mon Chạp (tháng sản phẩm 12) là Hợi. Ðiều này thích hợp với quan niệm về vũ trụ và nhân sinh của fan Ðông phương là: “Thiên khai ư Tý, Ðịa tịch ư Sửu, Nhân sinh ư Dần” 天 开 於 子 地 夕 於 丑 人 生 於 寅. Thế nên lấy tháng bắt đầu một năm là dần là hòa hợp lý. Còn việc xác minh chữ đầu của tên tháng (hàng Can) theo Luật năm giới tính ra Can mon Giêng, từ kia suy ra Can những tháng khác.- Mười nhì tháng âm lịch là khá sát với những sự khiếu nại trong sự cải tiến và phát triển của thực vật và trong nông nghiệp, vì thế chúng còn mang tên gọi theo các loài cây.Do có những quan niệm ấu trĩ nội trĩ ngoại về “phong kiến” mà tất cả thời ta ít dùng lịch Âm, nay mới chăm chú dùng lại nên đa số người không nghe biết cách hotline của cổ nhân cho nên ghi thương hiệu tháng âm bằng các con số: 1, 2, 3 và tất cả cả tháng 11, tháng 12! song điều này đa số dân gian lần chần nên vẫn dùng tương tự như cách nói năm 2010 âm định kỳ (đúng ra buộc phải gọi là năm Canh Dần).2. Về tên gọi tháng vật dụng 1, sản phẩm công nghệ 11 với 12 trong kế hoạch âm:2.1. công nghệ phương Tây quan lại niệm thời gian tiến triển theo con đường thẳng (linear) và hotline theo tên riêng của chúng. Thường các tên thường gọi này có bắt đầu Hy Lạp - La Mã và chúng cũng có tên gọi không giống chỉ số máy tự của tháng.Đầu tiên, lịch La Mã được Romulus tạo nên từ vậy kỷ VIII t
Cn dựa trên khối hệ thống âm định kỳ do tín đồ Hy Lạp sử dụng bao hàm 10 tháng. Trong các số ấy 4 mon đầu gọi theo tên những vị thần: tháng trước tiên tên Martius, tôn vinh vị thần chiến tranh Mars của bạn La Mã - tháng sản phẩm hai Aprilis, tôn vinh nữ thần Hy Lạp Aphrodite - tháng thứ cha là Maius, tôn vinh các vị nguyên lão La Mã hoặc tôn vinh nữ thần Maia trong thần thoại Hy Lạp, phái nữ thần phệ nhất, đẹp mắt nhất, cũng là đàn bà thần Đất đai, đem thần Zeus và xuất hiện Hermes, rồi nuôi Arcas, nam nhi riêng của Zeus, để đậy mắt bà xã Hera hay ganh tuông của ông ta - tháng thứ tư gọi là Iunius, vinh danh nữ thần La Mã Juno. Sáu mon cuối, theo chữ Latin là Quintilis - tháng đồ vật 5, Sextilis - tháng sản phẩm công nghệ 6, September - tháng thứ 7, October - tháng thiết bị 8, November - tháng máy 9, December - tháng thiết bị 10.Khi Numa Pompillus (715 t
Cn - 673 t
Cn) sửa lịch, để 1 năm có đủ số ngày theo vòng xoay mặt trời, đã đưa hai mon “mới” vào đầu năm. Tháng đầu tiên theo thương hiệu thần Janus - vị thần gác cổng thời gian, tất cả hai mặt: một mặt trở lại quá khứ, một mặt quay về tương lai nên gọi là mon Januarius, đặt kề sau tháng December. Tháng đồ vật hai theo thương hiệu Tử thần là Februo mà hotline là Februarius, sau mon Februarius và trước lúc quay vòng lại tháng Martius. Bạn ta có cách gọi khác là tháng ước siêu và coi là một tháng xấu do thường mang tử tù giết vào tháng này. Cũng chính vì thế đây là 1 trong những tháng đặc biệt chỉ bao gồm ít ngày nhất, chỉ có 28 ngày làm việc năm thường với 29 ngày làm việc năm nhuận.Các tháng không giống được đẩy lùi sau này thành ra trong nhiều ngôn ngữ phương tây ta còn thấy những tháng có xuất phát là con số trước đó. Chẳng hạn trong Pháp ngữ, “thứ 7” = Septième thành mon Septembre - tháng sản phẩm 9; “thứ 9” = Neuvième thành mon Novembre - tháng vật dụng 11; “thứ 10” = Dixième thành tháng Decembre - tháng thứ 12. Điều này giống như như ở định kỳ Âm: tháng Giêng là tháng thiết bị nhất, tháng Chạp là tháng trang bị 12, mon Một là tháng thiết bị 11.Đó cũng là một trong những nét tầm thường trong ngữ điệu học: những từ ngữ rất có thể rời tương đối xa nguồn gốc của chúng... Khi định kỳ Dương vào nước ta, để 1-1 giản, những tháng được điện thoại tư vấn theo sản phẩm tự cùng ghi ngay số thứ tự: tháng 1 - tháng sản phẩm nhất, mon 2 - tháng máy 2, mon 3… tháng 10... Mà lại đã bỏ đi chữ “thứ”.2.2. Còn fan phương Đông quan lại niệm thời gian tiến triển theo chu kỳ. Tháng sản phẩm công nghệ nhất, ban đầu được gọi là chính nguyệt (正月, zhēng yuè, ㄓㄥㄩ ㄝˋ) nhưng vị kị huý tên hoàng đế nhà Tần là Doanh chủ yếu (嬴政, tức Tần Thủy Hoàng 秦始皇, 259 t
Cn - 210 t
Cn) đề xuất cải thành Đoan nguyệt 端月. Đây là tháng bắt đầu một năm, chữ hotline là Khai đoan 开端, tên thường gọi tháng dần dần 寅月 (con Hổ虎) là tháng thứ nhất Xuân 孟春.Ngày xưa các triều đại núm nhau lên trị vị lại thay tên riêng một ngày làm ngày đầu năm, bên Thương thì cần sử dụng ngày Sửu làm ngày đầu năm… call là “chính sóc” 正朔. Ta quen đọc là chữ “chính”, mon đó hotline là thiết yếu nguyệt. Đó là tháng đi chinh chiến và người việt nam đọc trệch từ “chiêng” thành “giêng” ra mon Giêng.2.3. Vào âm lịch, mon Tý (tức tháng lắp thêm 11 âm lịch) là tháng sẽ phải có ngày Đông chí. Tháng này còn được gọi là tháng trọng đông 仲冬, nên người ta gọi là Đông nguyệt 冬月và theo kế hoạch kiến Tý đấy là tháng Tý 鼠月 (tháng bé chuột). Những nhà lập lịch còn thêm Can vào tên thường gọi của mon nên có tháng cạnh bên Tý, Bính Tý, Mậu Tý, Canh Tý, Nhâm Tý tùy thuộc vào từng năm âm lịch. Tý dẫn đầu địa chi đề nghị tháng này gọi là mon Một.2.4. tháng cuối cùng còn được gọi là tháng củ mật trong âm định kỳ là mon Quý đông 季冬 (cuối mùa Đông) tháng loài kiến Sửu 丑 nói một cách khác là Ngưu nguyệt 牛月(tháng nhỏ Trâu). Đây là tháng vật dụng 12 theo kế hoạch nhà Chu là tháng vua ngủ ngơi săn bắt bắn, còn đặt lệ: cứ cuối năm tế tất niên gọi là "đại lạp" 大臘, chính vì như vậy nên mon 12 thời điểm cuối năm gọi là "lạp nguyệt" 臘月.Với tín đồ Việt, đây là tháng cuối cùng của một năm mọi người dừng các công việc để hướng về Tổ Tiên với sự ghi nhớ công ơn của Tiền nhân (góp Giỗ làm Chạp), và tổ chức đi "chạp mả" tức là dọn sửa lại mồ mả Ông Bà cha Mẹ. Để mọi người ghi nhớ việc "phải làm" đề nghị gọi là "tháng chạp mả", để rồi từ "tháng chạp mả" thêm tự “Lạp nguyệt” của Hán trường đoản cú được hotline chệch đi đề nghị tháng này được gọi là "tháng Chạp".3. Kết luận:Các mon Một (chứ chưa hẳn 11), Chạp (không đề nghị 12), Giêng (không bắt buộc 1) không bao giờ là mon nhuận vào Âm lịch. Điều này có cơ sở từ bỏ sự chuyển vận của chòm sao Thiên cực Bắc cứ khoảng 6000 năm đổi khác một lần. Bởi vì vậy, khi chòm sao Thiên cực Bắc thay đổi thì mon Tý đó là tháng Giêng thường niên trong chu kỳ luân hồi hơn 6000 năm nhưng mà chòm sao đó nhà đạo. Đó là lý do mà người việt trong truyền thống của bản thân gọi tháng Tý theo Âm lịch là tháng MỘT, tháng Sửu là mon CHẠP, tháng dần là tháng GIÊNG..Việc viết hay gọi các tháng cuôí và đầu năm là 11, 12, 1 là không chính xác, dù có thêm chữ âm kế hoạch vào cũng vậy! đa số người chỉ dùng Một, Chạp, Giêng cho các tháng âm kế hoạch này nhưng hiện chưa có văn phiên bản nào quy định bài toán thống nhất. Do vậy có khi điện thoại tư vấn đúng lại bị fan khác hiểu sai!

Bài viết liên quan