Bạn đang xem: Lịch sử cầu bo thái bình
Một góc thị xã tỉnh thái bình năm xưa. Ảnh: Duy Đông
Trong môi trường văn hóa Việt của người phố thị, họ giữ lại cảm xúc khi xem hồ đồng. Người ta nhớ bà Bích Thuận ngồi đồng từ năm 16 tuổi, bà Hảo (bán trầu vỏ) là người thứ hai, gồm thâm niên ngồi đồng không hề thua kém bà Thuận, quê mặt Xuân Trường, Hải Hậu, nam Định, quê mẹ ở chùa Keo Thái Bình. Khi ngồi hồ đồng ai cũng muốn đến, muốn nghe. Câu hát chạm vào trái tim. Trong bí quyết đi đứng, ngồi hồ, bà không để lộ ra sự dung tục. Bà là người nết na, đẹp đẽ. Người đi theo hồ xem hồ đều khen “dáng bà, domain authority bà, rồi khuôn mặt thanh thoát cô hồ Bích Thuận”. Bà ngồi có phong cách riêng, khó có người học được dòng ý nhị trong khi ngồi hồ đồng cô, láng cậu. Người coi hồ đồng “Áo mộc tà cất cánh trước cửa thiền” không giống gì như người đi thưởng hoa. Dân mình để ý để trung tâm đến dòng hương vị trong hoa, ko như người phương Tây chăm chú đến màu sắc hoa. Hương vị nằm bên trong nội tâm còn màu sắc là chiếc phô phang bên ngoài. Ngày rằm, đền Mẫu đông nghẹt. Người theo hồ đồng có lớp lan từng hội, chọn bạn? Người đảm nhiệm quyền quý thường chọn ngày chọn tháng, chọn cô hồ đồng Bích Thuận, đâu tất cả xô bồ.
Đền Mẫu có 36 giá bán đồng bà Thuận đều ngồi hết, nghe tiếng hát cung văn người cầm đàn là ông Vũ như khuấy động trọng điểm hồn. Cô hồ ngồi từ đầu đến cuối. Bà thường được mời hầu tam tòa thánh Mẫu. Hầu năm quan lớn hoặc hầu sản phẩm Trầu, hầu ông Bảy, ông hoàng Mười. Ai hợp cung nào bà ngồi hồ cung đó. Khi rước bà theo kiệu võng hoặc kiệu long đình, người phố thị rước từ đền Mẫu ra đền nhì Bà rồi xoay về. Những cô gái thanh tân mười sáu, mười bảy khênh kiệu như cất cánh trên không, mấy khi chân đặt xuống đường.
Gái tỉnh thái bình đẹp cả dáng lẫn da. Mấy cô đâu đánh son quẹt phấn mà vẫn đẹp. Các cô mặc áo mỏng bó liền kề thân, người ta mê chiếc lớp da trắng thấp thoáng trong tà áo xẻ. Cô Ba, cô Bốn, cô Hồng nức tiếng yến anh ở phố Đệ Nhị. Còn có cô giọng khơi khơi ngòn ngọt ngồi trong lữ quán.
Phải kể đến tay Bang Cắm (người Tàu) siêng làm cao dán nhọt. Mặt ông ta như quả nhót chua cắn vào đầu hè. Ai cũng nhớ, cao Bang Cắm nổi tiếng, nhọt sưng cương đỏ bằng cái bát chỉ cần dán một lá cao Bang Cắm vài ba ngày nhọt tự cắn mủ, người ta “khêu” lấy đầu nọc mủ xanh biếc ra. Nọc nhọt độc, nhổ được nọc tất khỏi bệnh. Cả tỉnh những người lên bắp chuối đều đi tìm kiếm cao Bang Cắm. Rồi đến ông Thuận Thiên Đường bắt mạch kê đơn người ốm chuẩn xác. Bé ông sau trở thành lang Thìn theo nghề của bố. Đến lão Phoóc (Tàu) xe ba gác cùng những nhân vật ấy tư rằm mồng một đều gồm mặt xem hồ đồng Bích Thuận. Những người giàu sang trong phố như ông Hàn Phú (đường Lý Thường Kiệt), ông Hàn Bản (buôn bán), ông Hào Thùy (tiệm gạo đường Lê Lợi), ông Nghị Quỳ, ông Nghị Luận (làm ruộng) công ty ở Sở Công an cũ, ông Nghị Xương (buôn gạo) rồi Nghị Mấm gồm lăng ngựa đá, voi đá... Vợ con những vị đều phù hợp đến coi hồ đồng để thấm câu hát cung văn của anh Vũ. Anh Vũ đã nói: “Lòng không vui không gẩy đàn, người sạch sẽ mới cầm đàn, thời điểm cầm đàn quần áo tề chỉnh, cơ hội gẩy đàn thắp trầm khêu nến. Nghĩa là người cầm đàn phải thanh - kì - u - nhã...”.
Văn hóa Việt sâu lắng, nó tựa mạng sống âm ỉ, đậy chở, nuôi dưỡng bé người. Mỗi lần gặp được nhau, bàn tay nhẹ úp, ép bụng, đầu hơi cúi xuống... Xin chào người trên, hỏi người dưới, bao giờ cũng ngỏ lời bằng câu nói lịch thiệp. Những câu kính chào mời nhẹ nhàng ấy dễ chạm vào trái tim con người. Người quê thường nói: “Lời kính chào cao hơn mâm cỗ”, họ đề cao văn hóa tinh thần, bền bỉ đánh thức sự tử tế, hiếu thảo đem đặt lên bàn thờ tổ tiên bên mình rồi đi chầm chậm vào chữ viết dân mình. Văn hóa Việt nghiễm nhiên được vinh danh là vậy. Người thái bình dù đi tứ chiếng mười phương vẫn giữ được nếp nhà. Lúc trở về quê, nhập hồn nhập cốt vào quê mới thấy cuộc sống tinh thần quê mình sâu sắc hơn nhiều. Người phố ngày một đông lên. Những phố đâu còn lèo tèo vài ba nếp công ty cũ kỹ. Tất cả phố cô đầu An Tập, có nhà hát, người ở đã hai bố đời. Người mới đến tự nhiên phố xá biến thành đường ngang lối tắt, từ đó xuất hiện đường sở hữu xương cá. Dân mới đến đi làm thuê, chạy chợ. Dân mình thường không có nghề độc như anh Tàu vì thế mỗi bên mỗi cảnh, miếng sống miếng chín đầm đìa nước mắt.
Sau này, mấy người biết bí quyết làm ăn, giàu có dần lên. Họ nuốm đổi bí quyết nói năng, ăn mặc, đi đứng. Họ tự nhận mình là thị dân, gọi nhau là cậu mợ. Bao gồm ông học phương pháp đeo caravat, đội mũ phớt, giầy đánh xi trơn lộn. Những cô con gái nhà giàu cơ hội đó đâu còn như chiếc lá dong xanh nền nã, ngày tết gói bọc những hạt gạo nếp cái hoa vàng... Ngày ấy, người ta thèm cảnh “Tìm đâu thấy lại cành hoa cỏ/Dưới cành cơm nguội thuở bình yên”.
Năm 1944, phát xít Nhật bắt dân nhổ lúa trồng đay, tay ném bom xuống rạp hát Eden. Rạp thứ hai có tên OĐE’ON vị Nguyễn Thúc Quýnh đứng chân chủ rạp. Ông này còn hỗ trợ Hiệu trưởng Trường Monguyllot. Ngày ấy, tối đến cửa rạp người ầm ầm chen lấn sở hữu vé vào xem diễn xướng, xem hát tuồng, xem diễn chèo. Dân phố thị một thời nhớ đến những buổi gánh xiếc Tạ Duy Hiển từ Hà Nội về, trẻ nhỏ reo lên khi quan sát thấy chú khỉ đạp xe, mặt nhăn nhở, đít đỏ choét, vừa chạy xe pháo vừa làm cho trò cười kiếm tiền cho chủ. Mấy đứa phụ nữ phố thõn thẹn mặc áo tứ thân màu sắc cánh sen, đi guốc “phi mã”, cặp tóc nhỏ bướm chảy dài đến gót. Đến cửa rạp chưa chịu vào mà bíu ríu nhau thầm thì chuyện cũ chuyện mới…
Trong phố đố ai đưa ra được một từ đường của một mẫu họ để con cháu cháu chắt sản phẩm năm về bái vọng. Cây xanh bóng non một greed color bất diệt chim về cất tiếng. Phố thị thật tĩnh lặng. Công ty sách Mậu Hiên nằm ngay lập tức góc đường Phan Bội Châu ngõ đơn vị thờ tỉnh rẽ sang. Một căn đơn vị nhỏ, mái ngói xếp, màu ngói gợi mưa nắng thời gian đi qua. Nơi ở đó như một cuốn sách chữ viết rung rinh mềm mại nảy nở bao điều hay các đời để lại. Muốn kiếm cuốn “Tiểu thuyết thứ bảy” của bên xuất bản Tân Dân vị Vũ Đình Long có tác dụng chủ hãy đến đấy. Ông Long đã tập hợp những cây cây viết nổi tiếng thành lập “Tiểu thuyết thứ bảy” Văn Đoàn nhưng không thành. Cô chiêu cậu ấm tìm đến cảnh sống “Cơm thầy cơm cô” của Vũ Trọng Phụng cũng từ đấy nhưng mà ra. Bao gồm cô thích áng văn mướt mát trong “Đồi thông nhị mộ”, “Lá ngọc cành vàng” cứ tìm vào nơi tĩnh lặng hiệu sách Mậu Hiên. Người sưu tầm sách, tải sách đều gặp người bán sách, ông là Phan Cao Phan, anh ruột nhà văn trinh thám Phan Cao Củng. Ông chào bán sách thường rao lên những trang văn tốt nhất ông đã đọc thuộc cho người tải nghe. Giọng đọc của ông mượt mà, đằm thắm, có tác dụng trang văn đã giỏi càng xuất xắc hơn, đã sinh động càng sinh động thêm. Ông đã thổ tận can tràng vừa đọc vừa ngẫm ngợi những câu thơ mang lại mấy cô bé đồng trinh trường mẫu: “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu/Có nghĩa gì đâu một buổi chiều/Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt/Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu”.
Xem thêm: Tra Cứu Lịch Sử Chuyển Tiền Vietcombank Nhanh Nhất, Xem Lịch Sử Giao Dịch Vietcombank Bằng Cách Nào
*
* *
Đối diện bên sách Mậu Hiên là hiệu sách Thanh Sơn. Mẫu quán mái vảy lợp rạ tường gạch kiến bò trát nham nhở, một vài ba vệt chổi quét lên tường color thổ hoàng, trông hoang sơ quá. Ông chủ Thanh Sơn chào bán và thuê mướn sách, chủ yếu mang đến lớp trẻ. Ông bán các thứ loạn xị đồ tạp hóa, có cả thuốc dán, thuốc đánh chuột. Buổi sáng sủa trẻ đến lớp trường Mẫu thường rủ nhau góp tiền thuê sách, nỗ lực nhau đọc rồi bữa sau trả. Hôm nay đứa này ra tiền, bữa sau đứa không giống ra. Ngày ấy, văn hóa đọc thành cao trào, không có sách cầm bên trên tay đứa đó dễ trở thành đứa “quỷnh” nhất lớp. Nhì hiệu sách đó như một ông già dẫn dắt tuổi thơ chậm chạp đi vào tri thức nhân loại giữa miền cổ tích.
Một người cao lớn tóc cắt “bốc”, bên văn Nguyễn Công Hoan đó. Bọn trẻ thì thầm vào tai nhau: “Thầy vừa từ vào Trường Monguyllot thả bộ ra đấy”. Trường này sau phương pháp mạng tháng Tám đổi tên thành Phan Thanh Giản rồi sau nữa chuyển thành Trường Tiểu học Lê Hồng Phong. Từng ngày nhà văn ra đó đón đọc báo “Vịt đực” cụ thường xuyên cộng tác. Những bài bác cụ viết với bí quyết nói sắc sảo, hóm hỉnh phản ánh cuộc sống xung quanh nơi mình ở. Mỗi sáng lên lớp cụ thường lôi bài viết trong dòng cặp lớn tổ bố đọc mang lại học sinh bản thân nghe trước. Gồm lần cụ viết bài bác cho báo “Tiếng chuông”, nhân vật chính là bà Vũ Thị Nhãn ở phố Đệ Tam đi phân phối dầu “Tây” (dầu hỏa). Cụ bao gồm chiếc chuông luôn lắc trong tay kêu loong coong. Dáng cụ dò dẫm đi thật khổ hạnh vào mưa bụi... Dân phố nghe tiếng chuông thọ thành quen. Biết đó là chuông cụ Nhãn bèn giục nhỏ cháu chạy ra ngõ sở hữu lấy một “cút” về thắp đèn. Cụ Hoan chơi thân với thầy giáo Đoàn Văn Đăng, mỗi lần ông Đăng vắng cụ Hoan đứng chân dạy thay. Cụ Hoan ghét Đốc Quýnh là hiệu trưởng trường bám đít Tây làm cho việc mang đến Tây. Cụ đã lấy những nét sinh hoạt cùng tính cách bé người Đốc Quýnh để viết truyện. Đốc Quýnh biết cụ chơi xỏ mình nên hay khiến chuyện cùng theo dõi nhà văn. Cụ dạy học sinh vẽ người lúc đi “xịa” bằng một đường nét phấn nối liền chạy ngang sổ dọc. Những đứa bám đít Tây được vẽ lên tường khắp những chuồng xí. Đốc Quýnh tức đến hộc máu khi nhìn thấy tranh châm biếm chửi Tây, chửi Nhật ám chửi mình nhưng không làm thế nào được. Học sinh trong phố thân quen biết cụ Hoan ở cửa hàng sách Mậu Hiên, có những lúc bên hiệu Thanh Sơn. Học trò thầy giáo, công ty văn gần gũi, yêu thương nhau vào văn hóa đọc, qua trang văn, câu chuyện cụ Hoan kể.
Lão Sởi phân phối bả thuốc chuột tuổi già rụng hết tóc, mặt đỏ tròn như chiếc mâm son, môi hàm ếch chìa nhị chiếc răng cửa khỏi môi trên trông buồn cười lắm. Mỗi ngày lão đến “bỏ mồi” thuốc chuột đến hiệu sách Thanh Sơn. Nhân vật này cũng không qua khỏi bé mắt nhà văn. Nhiều đưa ra tiết trong truyện sau đây của cụ cũng từ lão Sởi cơ mà ra. Đọc văn của cụ người ta biết dân tình phố thị ăn mặc, nghỉ ngơi ra sao. Câu văn của cụ bao giờ cũng đứng về nhân dân.
*
* *
Nếu ko nói tới hiệu ảnh Hồng phát là ko đủ. Hiệu ảnh Hồng vạc nằm chỗ bổ tư đơn vị thờ đâm ra đường Lê Lợi. Ông Hồng Phát cơ hội đầu làm cho thông phán tỉnh tỉnh thái bình đứng thương hiệu hiệu ảnh. Ông biết dán chiếc mác để dọa người. Sau này đổi thành hiệu ảnh Á Đông. Vũ Ngọc Nhạ đã chọn chiếc mác dởm làm cho vỏ bọc để chụp tấm ảnh có tác dụng thẻ căn cước đi vào nghề tình báo. Tấm ảnh chụp hiệu Hồng Phát, cửa mặt hàng thấy đẹp đem phóng to làm mẫu quảng cáo. Ông Nhạ coi đấy là một tai họa đã giao đến anh ruột Vũ Ngọc Khoa cùng ông Vũ Đăng Bính thuộc cụ Ý lý trưởng làng Vũ Ninh tìm giải pháp gỡ xuống. Thật vất vả. Từ tấm ảnh ấy, ông Trúc và ông Mai Roãn Thăng, Chánh phó hội thôn Cọi mang lên phủ Kiến Xương khai đến hợp thức theo mẫu quốc pháp có đóng triện chữ nhật phẩm xanh hẳn hoi. Tấm ảnh đó đưa ông Khoa vào cuộc đối đầu với Chánh Tuân mặt Niềm. Nhìn ảnh, Chánh Tuân bảo: “Tao nhìn ảnh biết chắc đây là thằng Nhạ. Sao nói ảnh mày được”. Chánh Tuân nói khi nhìn ảnh cũng nhang nhác ông Khoa, hắn nói khi mẫu đầu hói gối chiếc nệm bông trên sập gụ nằm kéo thuốc phiện. Tay hắn đưa ra cầm 500 đồng Đông Dương đến tráp khóa lại, tay kia ký giấy liền với giọng hách dịch: “Mày thuộc thằng sáng Chánh bảo an xuống bót Niềm đến đồn trưởng ký, rồi về phủ Kiến Xương xin dấu nổi”. Vào bót, ông Khoa còn biếu đôi mươi đồng Đông Dương mang đến tên đồn. Đồn trưởng nói: “Học ở trường Iétxanh tốt đấy. Trong tương lai công nên danh toại nhớ đến tôi”. Tấm ảnh màu xoàn nhạt chụp ở góc phố đơn vị thờ tỉnh ghi rõ người trong ảnh trăng tròn tuổi. Về nhà, Vũ Ngọc Nhạ đã vặn nhỏ đèn kì, mặt nhà cụ Ý tự tay ngoặc thêm chiếc móc vào đầu số không, thành con số sáu. Tấm căn cước ấy làm cho bước đệm của ngài cố vấn thi vào Trường Kế toán Dembigaro rồi lọt vào phòng nhì Pháp, sau trèo lên tàu Esferanel thuộc bà Nhẫn ôm theo đứa con nhỏ vào thành phố sài gòn bước vào nghề tình báo. Cuộc sống đẹp như vệt sáng luồn qua vòm cây, bóng lá dày đặc hiện rõ từng chân dung bé người. Nó như những loài hoa, tất cả loại lăng nhăng bờ bụi, có bông đi về gác tía lầu son. Qua thanh lọc, cây lại ra cây, người ra người, hoa ra hoa. Những bông hoa gồm hương có sắc, gió trời thổi đi muôn nơi tạo cần sức Phù Đổng. Họ lo bắc cầu qua sông, mở các cửa ô, đường quang Trung đi Tân Đệ, Kiến Xương đi Tiền Hải, Hoàng Diệu đi Hải Phòng, mở đường đối ngoại 84, có tác dụng sân láng đá, xây dựng bảo tàng. Từ nhì bàn tay trắng, người thành phố cùng nhân dân cả tỉnh đứng lên xây dựng lại cơ đồ. Ba mươi tám hợp tác xóm thủ công nghiệp như Tiền Phong, Đoàn Kết, Đồng Lợi, Phương Đông… hàng hóa Thái Bình được chở đi muôn nơi, đâu chỉ có lúa gạo. Những chiếc xe cộ cải tiến nổi tiếng từ hợp tác xóm Cộng Lực góp phần giải phóng đôi vai. Những chiếc thuyền sắt của Trần Phú được ra khơi gia nhập vào việc vận chuyển mặt hàng hóa. Phố thị đã bước vào cuộc sống mới. Họ ra sức kiến tạo quê hương mình đẹp như “làng lúa xã hoa”. Người phố vẫn giữ được cốt cách người đi mở đất, giản dị, mộc mạc, chân tình, thủy phổ biến bằng hữu, cao thượng. Nhiều đơn vị văn, đơn vị khoa học, bao gồm khách trưởng thành qua trang sách đọc ở thư viện nhà chưng học Lê Quý Đôn. Họ thường nói với nhau rằng: “Thái Bình không tồn tại một ngọn núi nhưng chúng tôi có một ngọn núi cao nhất không nơi nào gồm được đó là nhà chưng học Lê Quý Đôn”.
Những gương mặt sang trọng trọng mọi thời đều được tắm gội nước sông Trà, ăn ổi Bo, nằm giường hòm, đắp chiếu Hới, tất cả chút hào sảng, lãng mạn. Nói đến đó ta không thể quên lớp thế hệ vàng, biết bao người gồm công với phương pháp mạng đều trướt nước thị xã thái bình ra đi... Họ được quần chúng đón nhận, thương hiệu tuổi họ sống trong tâm địa nhân dân bởi người với người là một tinh hoa. Họ tạo ra sự thương hiệu tỉnh thái bình như những câu thơ: “Lòng người thôn như trăng/Ruộng cấy như tranh/Sông làng mạc chảy miền quê lặng tĩnh lạ/Sống chân thật ruột mềm như lạt mạ/Gối đầu lên chữ nghĩa với mùa màng”.
Người tỉnh thái bình tự vẽ chân dung mình, viết gia phả mảnh đất nơi bản thân sống bằng những mon ngày vất vả nhưng anh dũng. Bằng những vồng khoai, khóm lúa, tạo cần gương mặt phố phường như đồng xanh màu lúa: “Những lá biếc, như chiều nay mây biếc/Em tận thuộc hương sắc gồm như em…”.
Đấy là thương hiệu tỉnh thái bình biết bao thời tạo lập mới có.
