Gia Long - Vị Hoàng đế đầu tiên sáng lập vương triều Nguyễn - triều đại phong kiến ở đầu cuối trong lịch sử dân tộc Việt Nam.
Bạn đang xem: Nhân vật lịch sử nguyễn ánh
Nguyễn Phúc Luân, phụ vương của Nguyễn Ánh bị quyển thần Trương Phúc Loan phế truất và bắt giam, khi ấy Nguyễn Ánh bắt đầu 4 tuổi và được chúa Nguyễn Phúc Thuần đem vào cung nuôi. Đến năm 1773, Nguyễn Ánh 12 tuổi thì theo chúa Nguyễn Phúc Thuần vào Quảng Nam. Ngày thu năm 1777, Nguyễn Ánh 17 tuổi (khi đó nổ ra cuộc khởi nghĩa Tây Sơn), Nguyễn Phúc Thuần bị quân Tây Sơn tiến công bại, Nguyễn Ánh một mình chạy bay ra đảo Thổ Chu rồi quay trở lại Long Xuyên. Một tháng sau, Nguyễn Ánh tập phù hợp được một đội nhóm quân nghĩa dũng, binh sỹ mặc toàn đồ gia dụng tang quyết tử xâm lăng lại sài Gòn. Đỗ Thanh Nhân và một vài tướng lĩnh khác giúp Nguyễn Ánh tạo ra lực lượng, đắp lũy khu đất ở phía tây sông Bến Nghé, đóng góp cọc gỗ ở những cửa cảng nhằm phòng ngừa tiến công của quân Tây sơn. Lúc này Nguyễn Ánh đã tất cả 50 chiến thuyền.
Thế Tổ Cao Hoàng Đế Gia Long (1762-1820).
Năm 1780, Nguyễn Ánh chấp thuận lên ngôi vương tại dùng Gòn, dùng ấn “Đại Việt quốc Nguyễn chúa vĩnh trấn bỏ ra bảo” làm ấn truyền quốc, niên hiệu vẫn theo chính sách nhà Lê, thường xuyên chống lại quân Tây Sơn. Tháng 3 năm 1782, Nguyễn Nhạc cùng Nguyễn Huệ kéo quân vào dùng Gòn. Nguyễn Ánh cản lại ở cửa đại dương những sức yếu đành thua kém trận, Nguyễn Ánh đề xuất chạy ra biển lớn đến trú ở hòn đảo Phú Quốc. Tháng 8 năm 1782, Nguyễn Ánh thu thập lại toàn quân quay trở lại Gia Định. Năm 1783 Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn truy đuổi liên tục, Nguyễn Ánh chạy bay ra hòn đảo Côn Lôn. Bị chiến bại liên tiếp, Nguyễn Ánh yêu cầu trao bé là Hoàng tử Cảnh (lúc kia 4 tuổi) mang lại Đa Bá Lộc làm con tin sang ước viện nước Pháp, rồi từ bỏ biệt mái ấm gia đình đem quân ra bên ngoài biển. Ở quanh đó biển thiếu hụt lương nạp năng lượng và nước ngọt, Nguyễn Ánh thường xuyên chỉ sử dụng cơm cùng với mắm tôm và các loại các gia vị như gừng, ớt, tỏi, ô mai tán bé dại hòa lẫn cùng với nhau, Nguyễn Ánh thường nạp năng lượng cùng bè cánh tôi với nói “Lam chướng ngơi nghỉ rừng ngơi nghỉ biển, ăn những thứ này xuất sắc lắm, và để trầm trồ cùng những khanh tân khổ gồm nhau”.
Năm 1784, Nguyễn Ánh đem gia đình sang Xiêm ước viện. Mùa hè năm kia nhờ tất cả quân Xiêm cơ mà Nguyễn Ánh chỉ chiếm lại ba Xắc, Trà Ôn, Sa Đéc… mon 12 năm 1784, Nguyễn Huệ rước quân vào cứu vớt Sài Gòn, đánh tan quân Xiêm. Thất vọng trước sự bất lực của quân Xiêm, Nguyễn Ánh tăng cường tìm kiếm sự hỗ trợ của bạn Pháp.
Năm 1787, Nguyễn Ánh kín đáo đưa quân về nước. Trên đất nước của mình, Nguyễn Ánh đã nỗ lực nhanh chóng tăng cường binh lực. Một loạt chính sách được ban hành. Nguyễn Ánh quánh biệt cân nhắc phong thưởng với đãi ngộ tướng tá sĩ đã gồm công. Vừa củng rứa và vừa cách tân và phát triển lực lượng, năm 1792, Nguyễn Ánh ban đầu mở các đợt tấn công ra Qui Nhơn theo phương án “tằm nạp năng lượng lá dâu” với theo từng mùa gió nồm “ chạm mặt gió nồm thuận thì tiến , vãn thì về; lúc phát thì quân lính đủ mặt, khi về thì tản ra đồng ruộng”. Sau cái chết của vua quang Trung, Nguyễn Ánh càng ráo riết thực thi giải pháp trên. Năm 1788, Nguyễn Ánh sở hữu được Qui Nhơn, biến đổi Bình Định. Tháng 6 năm 1801, Nguyễn Ánh tiến quân và thu được thành Phú Xuân.
Điện Thái Hòa (nằm trong quần thể Đại nội, kinh thành Huế), chỗ đăng quang của 13 vua triều Nguyễn, tự vua Gia Long cho vua Bảo Đại.
Năm 1802 khi đã lấy lại được toàn cục đất đai cũ của các chúa Nguyễn, Nguyễn Ánh đến lập đàn tế cáo trời đất, thiết triều trên Phú Xuân, để niên hiệu là Gia Long năm trước tiên và cử Lê quang đãng Định có tác dụng Chánh sứ sang công ty Thanh xin phong vương và thay tên là nam Việt, công ty Thanh cho rằng tên nước là phái nam Việt đang lẫn cùng với nước của Triệu Đà (gồm cả Đông Việt và Tây Việt) cần đổi là Việt Nam. Năm 1804 nước ta mang tên là Việt Nam. Năm 1806, vua Gia Long chấp thuận làm lễ xưng đế ở năng lượng điện Thái Hòa.
Là vua gây dựng triều Nguyễn của một đất nước thống nhất, vua Gia Long đã quyết định không ít việc để đặt nền móng mang đến vương triều gồm một địa bàn thống trị rộng lớn từ Bắc đến Nam. Vua huỷ bỏ chức tể tướng để tránh lộng quyền, nghiêm dụ quan tiền lại không được sách nhiễu dân, đề ra 6 bộ: cỗ Lại (coi việc tuyển bổ quan lại), cỗ Hộ (lo tài chính, thuế khóa), cỗ Lễ (lo việc triều hạ, khánh lễ, học tập hành), bộ Binh (việc quốc phòng), bộ Hình (coi câu hỏi pháp luật), bộ Công (bộ xây dựng), những Bộ do các thượng thư đứng đầu. Vua Gia Long cho tổ chức triển khai lại các đơn vị hành bao gồm từ tw xuống, quản lý đinh ,khẩu ruộng đất cùng thuế khóa áp dụng theo như hình mẫu thời Lê Sơ nhưng lại được tiến hành trên quy mô khủng hơn, quy củ hơn. Năm 1815 bộ “Quốc triều hình luật” hay còn gọi là “Luật Gia Long” bao gồm 22 quyển với 398 điều nguyên lý đã được ban hành. Việc làm khai hoang vùng đồng bởi sông Cửu Long được tiếp tục. Vấn đề trị thủy, đắp đê vùng đồng bằng Bắc Bộ cũng rất được vua Gia Long chú ý ngay tự đầu.
Xem thêm: Lịch Sử Chống Lại Tuyển Pháp Vs Ma Rốc: Lịch Sử Đứng Về Phía Ai?
Ngai quà của vua Nguyễn vào Điện Thái Hòa.
Về đối ngoại, một mặt vua Gia Long tranh test sự ủng hộ với giữ lễ thần phục của nhà Thanh, mặt khác vua Gia Long lại sử dụng lực lượng quân sự bắt những nước Chân Lạp cùng Ai Lao đề nghị thuần phục. Đối với những nước phương Tây, vua Gia Long trầm trồ nghi ngại, vương quốc anh xin mở của hàng bán buôn vua sẽ từ chối, phần đông yêu sách của cơ quan chính phủ Pháp hầu hết bị vua khước từ.
Vua Gia Long cũng rất chú trọng việc học hành, Vua mang lại dựng Văn Thánh ngơi nghỉ làng an ninh nằm về phía Tây gớm thành và các doanh trấn để thờ Khổng Tử, lập quốc tử giám ở đế đô để dạy những quan với sĩ tử xuất sắc ưu tú trong nước, năm 1807 mở khoa thi Hương thứ nhất của triều Nguyễn. Phiên bản thân bên vua, ngoài việc học Đạo Nho, ông còn phân tích văn hóa phương Tây vày vậy vua Gia Long có đủ kỹ năng để chỉ đạo đóng những thuyền chiến bằng đồng. Vua Gia long còn cho xây dựng lại kinh thành Huế theo kiểu phối hợp giữa phong cách xây dựng xây chống thành của vn và của Pháp, tồn tại cho tới ngày nay.
Theo sách “Chín đời chúa, mười tía đời vua” của Nguyễn Đắc Xuân, mon 11 năm 1818, vua Gia Long lâm bệnh và vua hạ chiếu cho Thái tử Nguyễn Phúc Đảm vậy vua đưa ra quyết định việc nước (vua Gia Long có 13 Thái tử với 18 Công chúa, vua quyết định chọn vị hoàng thái tử thứ tư là Nguyễn Phúc Đảm làm bạn kế vị, bởi Thái tử Đảm vốn là bạn hay bài xích đạo công giáo và không có chút cảm xúc nào với những người Pháp – tư tưởng này hợp với vua Gia Long. Đồng thời vua Gia Long đang viết vào di chiếu rất rõ ràng rằng: “Hãy đối sử tử tế với những người Âu nhưng rất là cảnh giác trước các tham vọng của họ”).
Lăng vua Gia Long (Thiên thọ Lăng) tại thôn Đình Môn, mùi hương Trà, Huế.
Ngày 19 tháng 2 năm Kỷ Mão (tức ngày 3 tháng hai năm 1820) vua Gia Long qua đời, lâu 59 tuổi, ngơi nghỉ ngôi 18 năm, miếu hiệu là ráng Tổ, thụy hiệu Cao Hoàng Đế. Lăng của vua Gia Long hiệu Thiên Thọ, tại làng mạc Đình Môn, huyện mùi hương Trà, tỉnh thừa Thiên - Huế. Tôn bái vua Gia Long trên Chánh Án Miếu ở rứa Miếu vào Đại nội gớm thành Huế.
Lê Thị Huệ (tổng hợp)
- nước ta các nhân vật lịch sử dân tộc - Văn hóa, tác giả Đinh Xuân Lâm, NXB văn hóa truyền thống Thông tin.
