Khu di tích lịch sử hào hùng nhà nai lưng tại Đông Triều (Di tích lịch sử hào hùng - văn hóa đền, lăng mộ những vua Trần) trực thuộc địa phận các xã An Sinh, Tràng An, Bình Khê, Thủy An, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Bạn đang xem: Nhân vật lịch sử nhà trần
Triều è (1225 - 1400) cùng với võ công, văn trị hiển hách, đã xuất hiện một kỷ nguyên hào hùng trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Theo bốn liệu lịch sử dân tộc và phả tộc họ Trần, vùng Đông Triều chính là đất tụ cư trước tiên của họ è ở nước ta, sau đó, vùng khu đất này được vua trằn Thái Tông ban đến anh trai là è Liễu làm cho ấp thang mộc, chính vì vậy, vị trí đây luôn luôn nhận được sự quan liêu tâm quan trọng đặc biệt của những vua công ty Trần.
Khu di tích lịch sử vẻ vang nhà trằn tại Đông Triều hiện nay được định hình rõ rệt về mặt bài bản từ sau năm 1299, khi Thượng hoàng nai lưng Nhân Tông đến Yên Tử tu hành, lập đề xuất Thiền phái Trúc Lâm. Đến thời điểm cuối thế kỷ XIV, các lăng chiêu tập của vua nai lưng được desgin hoặc di chuyển về Đông Triều. Cùng với bài toán xây dựng lăng mộ, triều đình còn xây dừng đền, miếu để thờ cúng các bậc tiên đế, cùng với rất nhiều công trình phong cách xây dựng tôn giáo để giao hàng cho bài toán tu hành, giảng đạo. Vày thế, vị trí đây đang trở thành một vùng “thánh địa”linh thiêng, nơi triệu tập nhiều loài kiến trúc lạ mắt mang đậm vết ấn của triều đại đơn vị Trần. Đông Triều còn được coi như như là giữa những trung chổ chính giữa lịch sử, văn hoá quan trọng tiêu biểu, là “Trung tâm Phật giáo”của nước Đại Việt dưới thời Trần. Khu vực di tích hiện thời có tổng diện tích khoanh vùng bảo vệ là: 22.063.054,5m2, gồm hệ thống lăng mộ, thường - miếu, dự án công trình tín ngưỡng, tôn giáo nối sát với lịch sử nhà Trần với Thiền phái Trúc Lâm, vượt trội như:
1. Lăng tứ Phúc (lăng Vua è cổ Thái Tông cùng Trần Thánh Tông):nằm bên trên một trái đồi tốt (xưa kia có cách gọi khác là núi An Bài), thuộc làng mạc Trại Lốc, thôn An Sinh. Theo sáchTrần Triều Thánh tổ các xứ địa đồ, xưa kia, lăng tư Phúc nằm trong một khuôn viên rộng, có núi bao bọc, bên trái tất cả bia đá, bên phía trong có cha nền năng lượng điện thờ, phía sau là khuôn viên bao gồm tường bao, trong tường bao là ba nền lăng. Hiện tại nay, di tích chỉ còn lại phế tích loài kiến trúc. Năm 2009, những nhà khảo cổ học thực hiện khai quật thăm dò tại di tích, sẽ phát lộ vết vết một vài kiến trúc.
2. Thái Lăng (lăng Vua nai lưng Anh Tông):là nơi táng vua è cổ Anh Tông và người bà xã của ông là Thuận Thánh Bảo tự Hoàng hậu. Lăng được kiến thiết trên một quả đồi thấp, có tên là đồi Trán Quỷ, thuộc địa bàn xã An Sinh. Hiện tại nay, di tích chỉ với lại phế tích kiến trúc. Khi thực hiện khai quật trên đây, các nhà khảo cổ học tập đã khẳng định được cấu tạo mặt bởi của lăng có có cha cấp nền.
3. Mục lăng (lăng Vua è Minh Tông):tọa lạc trên chân đồi Khe Gạch, trực thuộc địa phận buôn bản An Sinh. TheoTrần Triều lăng tẩm đồ gia dụng mạn ký,Mục lăng có cha nền. Hiện nay, Mục lăng đã bị phá hủy trả toàn, chỉ còn dấu tích ở phần phía dưới đập Trại Lốc.
4. Ngải tô lăng (lăng Vua è Hiến Tông):tọa lạc trên chân đồi thuộc quần thể Ao Bèo, làng Trại Lốc 2, xóm An Sinh. Theo thư tịch cổ, lăng trần Hiến Tông xuất hiện bằng hình chữ nhật, phần tuyển mộ ở giữa hình vuông. Lăng chỉ có một cánh cửa ra vào duy nhất từ phía Nam; trong cửa là hai dãy tượng thú cùng quan hầu bởi đá, được đặt đăng đối nhau, chạy dài mang lại tận phần mộ; phía sau cùng là năng lượng điện miếu tế lễ. Hiện tại nay, làm việc quanh lăng còn có rất nhiều gạch, đặc biệt có các loại gạch hình chữ nhật, mặt sườn bao gồm chữ "Vĩnh Ninh trường" (gạch Vĩnh Ninh), những mảnh ngói tô điểm hình cánh sen, có hoạ tiết cúc dây.
5. Phụ đánh lăng (lăng Vua nai lưng Dụ Tông):được tạo trên một khu đất cao, phủ quanh bởi các khoảnh ruộng rẻ (vốn trước đây là những làn nước chảy xung quanh lăng), thuộc địa phận xã An Sinh. Hiện tại nay, Phụ sơn lăng chỉ với là phế truất tích, thị xã Đông Triều đã cho để ở lăng một cây hương và một bàn thờ bởi đá. Năm 2012, khi thực hiện khai quật tại khu vực này, đã xác minh được vết tích một số quanh vùng kiến trúc của Phụ sơn lăng, như tẩm năng lượng điện chính, hành lang, tường bao…
6. Nguyên lăng (lăng Vua è Nghệ Tông):quay hướng Nam, nằm trong một sống đất cao, bố phía Đông - Tây - Bắc được bao quanh bởi hàng núi Đốc Trại. Lăng ở trong địa phận Khe Nghệ, thôn bến bãi Dài, xã An Sinh. SáchTrần triều thánh tổ những xứ địa đồchép về Nguyên lăng như sau:“Bốn mặt vệt tường gạch nhiều năm 1 trượng (3,3m), rộng lớn 2 thước (0,66m). Mộ ở vào tường, có đường kính 3 thước 5 tấc (1,15m)”. Hiện tại nay, di tích đã bị phá hủy, chỉ với là phế truất tích. Qua khai quật khảo cổ đã xác định được hai khoanh vùng thuộc di tích: khu vực chính tẩm (trung trung tâm của lăng), khu vực hành lễ, huyệt mộ...
7. Hy Lăng (Đồng Hy lăng,lăng chiêu mộ giả của Vua nai lưng Duệ Tông cùng Trần Thuận Tông):toạ lạc làm việc núi Ngọc Thanh, thôn Đạm Thủy, thôn Thủy An, được kiến tạo năm 1377, cùng với tổng diện tích khoảng 1 ha. SáchTrần Triều Thánh tổ các xứ địa đồchép về lăng như sau: “tường bao kế bên của lăng tất cả chiều Đông Bắc lâu năm 5 trượng 6 thước; chiều tây-nam dài 2 trượng 2 thước. Bốn mặt xây đá, dài ra hơn một dặm, còn sót lại là tường đất. Tường trong nhiều năm 2,2 trượng, rộng lớn 8 thước. Miếu tất cả nền lâu năm 2 trượng 5 thước, rộng lớn 1 trượng 2 thước. Bao gồm một bệ đá nhiều năm 4,1 thước; một bệ đất lâu năm 2,9 thước. Cả hai bệ phần nhiều rộng 2,1 thước cùng cao 1,3 thước”. Hiện nay, lăng đã trở nên phá hủy, chỉ với phế tích con kiến trúc.
Xem thêm: Tìm Hiểu Văn Hóa, Lịch Sử Và Các Cấp Bậc Của Rượu Vang Tây Ban Nha ⋆ Sành Vang
8. Đền phúc lợi an sinh (Điện An Sinh):toạ lạc trên một đồi đất thuộc địa bàn thôn Trại Lốc, làng An Sinh. Theo sáchTrần Triều Thánh tổ những xứ địa đồ:đền an sinh được thành lập vào thời Trần, thờ 5 vị nhà vua nhà Trần, có mặt bằng kiến trúc hình chữ “Công”, tất cả bái đường, ống muống cùng hậu cung. Đến thời Nguyễn, điện được xuất bản lại theo bố cục tổng quan hình chữ “Tam”, bái 8 vị nhà vua nhà Trần. Cạnh bên đền có hai miếu nhỏ, để thờ bà Hoàng với Khổng Tử, xung quanh gồm thành rộng bao bọc, vùng phía đằng trước cửa có bia nhỏ tuổi đề "Hạ mã" với "Tiêu diệc". Đền An Sinh ngày này có diện tích hơn 1000m2, phương diện bằng phong cách thiết kế dạng chữ “Công”, gồm 5 gian chi phí đường, một toà trung điện với 5 gian 2 chái hậu cung, cùng với kết cấu hai tầng tám mái, các bộ vày kèo dạng ông xã rường, giá bán chiêng. Đền là nơi thờ è cổ Hưng Đạo, Công đồng, sơn thần, Thổ địa cùng 8 vị vua Trần. Trong khuôn viên thường hiện còn giữ giữ rất nhiều hiện vật có mức giá trị và vật trang trí kiến trúc bằng đất nung có form niên đại khoảng thế kỷ XIV- XVIII, như: bia đá, miếng tháp, gạch, ngói, linh thú…
9. Đền Thái:nằm trên đồi Đình, thuộc thôn Trại Lốc, xóm An Sinh. Khởi nguyên, đây chính là Tiên miếu, do an sinh Vương trằn Liễu xây dựng vào mức nửa đầu thế kỷ XIII, thờ ông cha nhà Trần và Trần Thừa, sau đó, bài vị của các vua trằn được mang lại đây bái cúng với Tiên miếu được thay đổi Thái miếu. Thời Nguyễn, di tích lịch sử bị tàn phá, buộc phải dân làng mạc đã desgin lại một ngôi đình, điện thoại tư vấn là đình Đốc Trại, thờ 8 vị vua Trần cùng được triều đình nhan sắc phong là Thành hoàng của buôn bản Đốc Trại. Hiện nay nay, các công trình này cũng đã trở thành phế tích. Tác dụng khảo sát, thăm dò khai thác khảo cổ tại di tích lịch sử cho thấy, đền rồng Thái tất cả hai lớp bản vẽ xây dựng thời Trần với Nguyễn.
10. Am - miếu Ngọa Vân:nằm trên núi Bảo Đài, ở chiều cao 600m đối với mực nước biển, thuộc buôn bản Tây Sơn, làng Bình Khê. Ngọa Vân là địa điểm gắn với địa điểm tu hành và viên tịch của vị Tổ thứ nhất Thiền phái Trúc lâm - nai lưng Nhân Tông, cùng một số cao tăng thời Trần và Lê Trung hưng. Di tích hiện đã bị phá bỏ nặng nề. Công dụng thăm dò, khai quật khảo cổ học tại quanh vùng này đã xác định được vết tích của một trong những công trình thuộc hiện vật có niên đại thời Trần với thời Lê Trung hưng, như di tích lịch sử Thông Đàn, quanh vùng Đá Chồng, khu ba bậc, khoanh vùng Am - chùa Ngọa Vân.
11. Chùa Hồ Thiên (Trù Phong tự): được khởi dựng vào thời Trần, nằm ở phía Nam hàng Phật Sơn, thuộc thôn Phú Ninh, xóm Bình Khê. Tương truyền, vị trí này là nơi đăng đàn thuyết pháp của Phật hoàng trần Nhân Tông cùng Pháp Loa. Di tích nay chỉ với là phế truất tích.
12. Chùa Quỳnh Lâm:toạ lạc bên trên một ngọn đồi (núi Tiên Du), thuộc thôn Tràng An. Chùa được khởi dựng tự thời Lý, mở sở hữu vào thời Trần. Pháp Loa - vị Tổ lắp thêm hai của Thiền phái Trúc Lâm, đã cho tạo ra và mở mang miếu thành một trong những trung trung ương phật giáo to đương thời. Miếu còn trải qua nhiều lần tu bổ vào thời Lê cùng Nguyễn, nhưng mang lại nay chỉ còn là truất phế tích. Qua khai thác khảo cổ, sẽ phát hiện vết vết nền móng của một vài lớp kiến trúc xếp ông chồng lên nhau, mang ý nghĩa thời Lý - nai lưng - Lê - Nguyễn. Ngôi chùa hiện giờ có khía cạnh bằng phong cách thiết kế dạng chữ “Công”, có bái đường, trung đường, hậu đường. Vào khuôn viên chùa hiện còn giữ gìn được tấm bia tô điểm hình rồng cùng hai bệ dragon mang phong thái nghệ thuật thời Lý và hệ thống tháp cổ được ghép bằng đá điêu khắc xanh làm việc trước sảnh chùa.
13. Miếu Trung ngày tiết (chùa Tuyết): trưng bày trên một trái đồi thấp, thuộc làng mạc Nghĩa Hưng, xóm An Sinh.Ngoài bái Phật, chùa còn thờ hai vị cận thần của vua trằn Anh Tông là Thái học sinh Đặng Tảo cùng Gia nhi công ty nô Lê Chung. Ngôi chùa hiện nay mới được tu bổ, cải tiến lại vào thời điểm đầu thế kỷ XX, gồm các hạng mục: tam quan, miếu chính, nhà Tổ, nhà chủng loại và một số trong những công trình hỗ trợ khác...
14. Chùa - cửa hàng Ngọc Thanh:nằm nghỉ ngơi sườn phía Đông của hàng núi Đạm Thủy, cùng khu vực lăng Đồng Hy, thuộc làng Đạm Thủy, xóm Thủy An. SáchĐại Nam độc nhất thống chíghi: “Lăng Đồng Hy: lăng è cổ Duệ Tông với Thuận Tông, nghỉ ngơi núi Ngọc Thanh xóm Đạm Thủy, huyện Đông Triều, gồm bi chí. Đời Xương Phù dựng chùa quán, dấu cũ vẫn còn”. Như vậy, chùa và cửa hàng Ngọc Thanh rất nhiều được xây cất vào đời Vua è Phế Đế - Vua è Giản Hoàng (1377-1388). Di tích lịch sử nay chỉ với phế tích. Năm 1990, trên nền cũ, quần chúng địa phương đã tạo ra chùa bái Phật với đền bái Đức Thánh Trần. Chùa Ngọc Thanh có mặt bằng phong cách thiết kế dạng chữ “Đinh”, có bái con đường (ba gian, nhị chái) và bố gian hậu cung. Đền cúng Đức Thánh è nằm vùng sau chùa, có bố cục mặt bởi hình chữ “Nhất”, bao gồm 3 gian, xây theo lối tường hồi đậy đốc.
15. Am Mộc Cảo:nằm bên tả ngạn suối che Am Trà, làng Trại Lốc, buôn bản An Sinh, biện pháp Thái lăng 1,5km về phía Tây Bắc. Am là địa điểm ở của Thuận Thánh Bảo từ bỏ Hoàng thái hậu để phụng thờ và chăm sóc lăng tuyển mộ vua trằn Anh Tông. Hiện nay, trên đây chỉ còn lại lốt tích nới bắt đầu của am xưa.
Bên cạnh quý hiếm về loài kiến trúc, quần thể di tích lịch sử nhà nai lưng tại Đông Triều còn lưu giữ giữ không ít di vật, cổ vật có mức giá trị về kế hoạch sử, văn hóa truyền thống và khoa học, gồm: bia đá, chân tảng đá, gạch, ngói trang trí, thứ gốm những loại, tháp đá, tượng voi, ngựa... Không tính ra, khu di tích còn là nơi lưu giữ và gia hạn nhiều sinh hoạt văn hóa dân gian độc đáo và khác biệt gắn với lịch sử hào hùng vùng đất, tiêu biểu vượt trội là lễ hội đền An Sinh, liên hoan tiệc tùng chùa Quỳnh Lâm và chùa - cửa hàng Ngọc Thanh...
